Την προοπτική της ενεργοποίησης των κυρώσεων κατά της Άγκυρας με φόντο και τη νέα τουρκική κλιμάκωση με την παρουσία του Oruc Reis αναμένεται να θέσουν Μητσοτάκης και Αναστασιάδης κατά τη δεύτερη μέρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που ξεκινά σήμερα το μεσημέρι στις Βρυξέλλες.
Το θέμα της Τουρκίας θα συζητηθεί στο πλαίσιο ευρύτερης συζήτησης για τις εξωτερικές σχέσεις της Ένωσης εφόσον δεν περιλαμβάνεται ως ενότητα στην ατζέντα, και ακόμη δεν είναι βέβαιο αν θα περιληφθεί κάποια αναφορά στα Συμπεράσματα. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται ομοφωνία και ορισμένα κράτη μέλη εκτιμούν πως οι ευρωτουρκικές σχέσεις έχουν δρομολογηθεί με σαφήνεια και ορόσημο τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, οπότε θα επανεξεταστεί η συμπεριφορά της Τουρκίας.
Στην προχθεσινή τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Τούρκο Πρόεδρο ο Σαρλ Μισέλ εξήγησε τις αποφάσεις των ηγετών και επισήμανε ότι ορισμένες κινήσεις είναι απαράδεκτες και πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα διστάσει να ενεργοποιήσει την εργαλειοθήκη των κυρώσεων.
Χρονικός ορίζοντας ο Δεκέμβριος
Το Βερολίνο κάλεσε χθες και πάλι την Τουρκία να απέχει από μονομερείς προκλήσεις, επαναλαμβάνοντας ότι εναπόκειται στην ‘Αγκυρα «να αποκαταστήσει την χαμένη εμπιστοσύνη και να δημιουργήσει ατμόσφαιρα στην οποία οι διερευνητικές συνομιλίες να υπόσχονται επιτυχία» επισημαίνοντας όμως ταυτόχρονα ότι οι αποφάσεις του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου παραμένουν τουλάχιστον μέχρι τον Δεκέμβριο η κατευθυντήρια γραμμή των σχέσεων ΕΕ – Τουρκίας.
Προς ώρας η Ένωση κρατά στάση αναμονής. Ωστόσο, διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν πως η Τουρκία με τις διαδοχικές προκλήσεις επιδεινώνει τη θέση της στην διεθνή διπλωματική σκηνή. Ακόμη και χώρες που ήταν φειδωλές στην ενεργοποίηση κυρώσεων αντιλαμβάνονται πλέον τις διαρκείς προκλήσεις ως πλήγματα στην αξιοπιστία και την σοβαρότητα του Τουρκικού παράγοντα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αμετακίνητη σε τρεις θέσεις: Στην αδιαμφισβήτητη στήριξη Ελλάδας και Κύπρου αναφορικά με τα κυριαρχικά δικαιώματα των δύο χωρών, στον απόλυτο σεβασμό τον ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και στην διατύπωση ομόφωνων θέσεων στην εξωτερική πολιτική.
Κυρώσεις χωρίς στιβαρή νομική βάση δεν πρόκειται να δούμε. Αυτό το γνωρίζει και η τουρκική πλευρά που μοιάζει να υποτιμά την εργαλειοθήκη του κοινοτικού κεκτημένου. Και ενδεχομένως να μην αξιολογεί σωστά τους λόγους που από το 1999 μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει η ενταξιακή διαδικασία.
Αυτούς τους λόγους, μεταξύ των οποίων η απρόβλεπτη στάση της Τουρκίας και ο αλά καρτ σεβασμός του διεθνούς δικαίου αποδυναμώνουν την διαπραγμάτευση για απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες και αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο οι κυρώσεις να αφορούν είτε στο πάγωμα της τελωνειακής ένωσης είτε στον περιορισμό κοινοτικών κονδυλίων που συνδέονται με την προ-ενταξιακή περίοδο. Απόφαση που ειδικά αυτή την περίοδο ενισχύεται από το γεγονός ότι πολλές χώρες πιέζουν για σύνδεση των χρηματοδοτήσεων με το “κράτος δικαίου”.
Ακόμη, οι διπλωμάτες εκτιμούν πως η απομάκρυνση της Τουρκίας από την ευρωπαϊκή προοπτική δεν θα την ευνοήσει στην ενίσχυση του περιφερειακού ρόλου της. Αντιθέτως θα προκαλέσει βαθύτερα ρήγματα στο μουσουλμανικό τόξο και δυσπιστία στις αγορές σε μια κρίσιμη περίοδο για την τουρκική οικονομία.
Υπό αυτό το πρίσμα αναμένεται να έχουμε μια αποφασιστική ρητορική για τα παράσιτα που προκαλούν οι προκλητικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο και μια καθαρή διατύπωση ότι ισχύει απαρέγκλιτα η ευρωπαϊκή μεθοδολογία και το χρονοδιάγραμμα.
Ως προς την μεθοδολογία η Ένωση εξακολουθεί να επενδύει στη διπλωματία και το διάλογο, ενώ ως προς το χρονοδιάγραμμα το ορόσημο της συνόδου κορυφής του Δεκεμβρίου μετατρέπεται σε κλεψύδρα αντίστροφης μέτρησης.